Hoe vind ik proeflezers?

Door schrijfcoach Eva Kattz.

Ik geef het eerlijk toe. Eén van de dingen waar ik absoluut de gierende zenuwen van krijg, is het zoeken naar proeflezers.

Dan heb je eindelijk de eerste versie van je manuscript voltooid en dan moet je op zoek naar mensen die je werk willen lezen. Of erger, bekritiseren. Op dit punt heeft waarschijnlijk nog nooit iemand anders dan jijzelf je dierbare werk gelezen. Het uit handen geven is dus bijna te vergelijken met je kind voor het eerst achterlaten bij de crèche. In de handen van vreemden.

Het is niet alleen moeilijk om proeflezers te vinden, het is nog moeilijker om goede proeflezers te vinden. Een redacteur of een coverartist kun je vaak nog vinden binnen de verschillende beroepsorganisaties en forums voor schrijvers. Er worden mensen aangeraden (of juist het tegenovergestelde) en een goede redacteur zal altijd klaar staan om voorbeelden te laten zien van zijn of haar redactie stijl.

Het feit dat dit betaalde diensten zijn is ook een factor van belang. Je bent eerder geneigd om door te vragen als er geld mee gemoeid is. Bij het zoeken naar proeflezers zijn we dan ook vaak minder kritisch en vooral blij als we in ieder geval IEMAND vinden die bereid is om tijd aan ons te besteden. Het is daarom ook niet zo vreemd dat veel schrijvers op zoek naar proeflezers als eerste naar familie en vrienden kijken. En dat is eigenlijk zo’n beetje de grootste fout die je kunt maken.

Geen familie

Ik hoor mensen nu al grommen. Waarom zou ik mijn bloedeigen zuster niet mogen vragen om mijn boek te lezen? Die heeft tenslotte op school altijd hoge cijfers gehad voor Nederlands, Engels én Frans!

Er zijn twee redenen waarom dit geen goed idee is.

• Familie en vrienden zullen bijna altijd meer moeite hebben met het bekritiseren van je werk simpelweg omdat ze je niet willen kwetsen.
• Daarnaast is er een fundamenteel verschil tussen schrijvers en niet-schrijvers. Iemand die ervaring heeft met schrijven zal sneller de zwakke punten in je werk te vinden en ook (heel belangrijk) in staat zijn om aan te geven waarom dit zwakke punten zijn. Daar kun je mee werken.

Medeschrijvers

Het is dus vooral van belang om naar proeflezers te speuren onder medeschrijvers.
Als je lid bent van een schrijvers forum of andere organisatie die schrijvers samenbrengt, dan is dat een goede plek om als eerste naar toe te gaan. Lees berichten van anderen en kijk of vaker naar proeflezers wordt gevraagd. Gooi een balletje op en je krijgt vanzelf reacties.

Genreaffiniteit

Maar dat lost natuurlijk nog niet alle problemen op.
Jouw werk moet namelijk beoordeeld worden door iemand die weet waar je mee bezig bent. Oftewel, iemand die bekend is met jouw specifieke genre en daar ook een affiniteit voor heeft. Vooral omdat dit de eerste keer is dat je manuscript de grote boze buitenwereld betreed, wil je niet iemand treffen die je werk afkraakt omdat ze een hekel hebben aan het genre.

Geef dus duidelijk aan welk genre je gebruikt, bij voorkeur al in je eerste verzoek.

Vooraf informatie geven

Ook is het voor potentiele proeflezers (en vooral voor jezelf) erg prettig als je alvast het aantal woorden vermeld en voor welke periode je proeflezers nodig hebt. Mensen lezen berichten vaak vluchtig. Als ze te weinig informatie krijgen zullen ze daarom ook sneller door scrollen.

Een ellenlang bericht met alle details over het plot en de karakters in je boek zal ook niet het gewenste effect hebben. Houd het simpel maar informatief. Extra informatie kan altijd later nog uitgewisseld worden.

Proeflezer problematiek

Gefeliciteerd! Je hebt een klein groepje medeschrijvers bereid gevonden om jouw manuscript te lezen. Iedereen weet wanneer de deadline is, je hebt je werk verstuurd en vanaf nu is er weinig anders te doen dan wachten.
Het goede nieuws is dat je gedaan hebt wat je kunt. Helaas is er ook slecht nieuws.

Mensen blijven mensen en hoe goed je je ook voorbereid hebt, je loopt het risico dat je met vervelende types te maken krijgt. En dan bedoel ik nog niet de échte criminelen, daar kan ik een aparte blogpost aan wijden, maar eerder degenen die je teleur zullen stellen.

Het overgrote deel van de proeflezers die je in de loop van je carrière zal ontmoeten, hebben de beste bedoelingen. Maar er zullen altijd mensen zijn die je deadline vergeten, die hun beloftes niet nakomen, die achteraf wel héél weinig kennis van zaken blijken te hebben, of die denken dat de mededeling ‘ik vond het niet zo’n leuk verhaal’ volstaat. En natuurlijk heb je ook nog degenen die je werk afkraken uit jaloezie of simpelweg omdat ze het kunnen.

Koesteren

Zoals gezegd zijn er gelukkig nog genoeg uitstekende proeflezers, de mensen die eerlijk en objectief commentaar geven, mogelijk zelfs met verbeterpunten. Die moet je koesteren. Dit zijn mensen die tijd en moeite hebben genomen om jou te helpen, zonder daar iets voor terug te verwachten. Wees niet zuinig met je bedankjes en uit je waardering.

Schrijvers, en vooral degenen die zelf uitgeven, hebben elkaar hard nodig. En als je geluk hebt dan wil de persoon in kwestie in de toekomst vast nog wel een keer voor je proeflezen. Zo kun je in de loop van de tijd een bestand opbouwen van vertrouwde proeflezers en uiteindelijk jezelf een hoop tijd en moeite besparen!

Verder lezen:

• Zelf een boek uitgeven doe je niet alleen!

Over Eva Kattz
Eva Kattz schrijft zowel fictie als non-fictieboeken en is een gedreven self-pubber. Zij woont in Noord-Nederland, samen met haar man en drie katten. Eva en Maria schreven samen een boek over het plotten van fictie, Fiction Builder!.
Eva is momenteel bezig met het schrijven van een serie in het fantasy/horror genre. Daarnaast is ze bezig met het opzetten van haar eigen bedrijf als schrijfcoach.
Je kunt haar vinden op gbkattz.com.