Door schrijfcoach Eva Kattz.
Het schrijven van een manuscript is soms een eenzame aangelegenheid. Tegen de tijd dat je eindelijk zover bent dat je je boek een ‘eerste versie’ mag noemen, kun je het waarschijnlijk van voor naar achter citeren. Maar het betekent ook dat je de tekst allang niet meer ziet zoals een lezer dat zou doen: onbevangen en vooruitkijkend naar een goed verhaal.
Na al die energie die je in dat manuscript hebt gestopt, zijn het waarschijnlijk de grammatica- en spellingfouten die als eerste je aandacht trekken. Daarnaast zijn er altijd de favoriete passages die je koestert en waarvan je overtuigt bent dat ze fantastisch zijn. Kortom, je bent niet objectief meer.
Een verstandige auteur weet dat de volgende stap is om het manuscript te laten beoordelen door een derde.
Maar wat als je daar nog niet aan toe bent? Wat als je twijfelt of lezers je verhaal überhaupt wel leuk zullen vinden? Wat als je onzeker bent over je schrijfstijl of misschien zelfs wel over het hele plot? Dan is het misschien tijd voor advies van een schrijfcoach.
Je manuscript kan op verschillende manier worden beoordeeld, door verschillende mensen
Zo zijn er:
- De Redacteur. Deze verzorgt redactiewerk op niveau van onder andere plot en verhaallijn.
- De Persklaarmaker. Dat is een onhandig woord voor iemand die nakijkt op grammatica en typfouten.
- De Corrector. Die doet de allerlaatste tekstuele checks voor publicatie.
Deze termen komen oorspronkelijk uit de wereld van de traditionele uitgevers. Sinds de opkomst van uitgeven in eigen beheer is er echter veel veranderd en zijn terminologie en taakverdeling wat gaan schuiven. Auteurs willen namelijk zelf kunnen bepalen wie hun werk beoordeeld en hebben daarbij een hoog niveau van keuzevrijheid verworven.
Met de toename van die zelfstandigheid werd ook de schrijfcoach geboren.
Een schrijfcoach is een redacteur die soms al vanaf het begin meekijkt
In essentie heeft een schrijfcoach dezelfde taakomschrijving als de redacteur, behalve dat de klant (= jij) zelf kan kiezen voor het niveau en de uitgebreidheid van het in te kopen advies.
De meeste schijfcoaches bieden verschillende soorten diensten aan, variërend van een simpel commentaar op schrijfstijl of plot (manuscript analyse) tot de meest uitgebreide en gepersonaliseerde coaching-pakketten. Sommige schrijfcoaches bieden zelfs begeleiding aan bij het voltooien van een eerste versie.
De klant krijgt wat hij wil, afhankelijk van wensen en beschikbaar budget.
Schrijven kun je leren en een schrijfcoach kan je daarbij helpen
Schrijven is iets wat je kunt leren. Misschien ben je fantastisch in het creëren van personages en vlot dialoog maar heeft je schrijfstijl hulp nodig. Elke beginnende schrijver worstelt wel met één of meerdere problemen. Het is geen schande als je daarbij hulp nodig hebt. Tenslotte werd er ook nooit van je verwacht dat je met drie dagen oud kon lopen of spreken. Dus waarom zouden we in één keer moeten transformeren in schrijvers van topniveau?
Leren schrijven is het opbouwen van vaardigheden en de schrijfcoach kan daarbij helpen.
Een familielid vragen om redactie te doen is geen goed idee
Niet elke schrijver heeft voldoende budget voor de meer uitgebreide diensten van een schrijfcoach. Het is daarom verleidelijk om familie en vrienden te charteren voor een beoordeling. Er zijn verschillende redenen waarom dat absoluut geen goed idee is.
Een officiële schrijfcoach is bekend met een legio aan schrijftechnieken en is daarmee ook in staat om duidelijk aan te geven hoe bepaalde fouten verbeterd en vermeden kunnen worden. Familieleden of vrienden zijn ongetwijfeld in staat om je te vertellen of het een ‘goed’ of ‘slecht’ verhaal is, maar zij zullen aanzienlijk meer moeite hebben met aangeven waarom dit zo is.
Ook een mogelijke oplossing voor het probleem is dan lastiger aan te komen.
Daarnaast zullen familie en vrienden eerder geneigd zijn om je een positieve kritiek te geven, zelfs als er veel aan je manuscript mankeert. De kans is groot dat ze je simpelweg niet willen kwetsen.
Een schrijfcoach is altijd objectief en heeft maar één doel: jou helpen om een betere schrijver te worden.
Zelfs als je budget te wensen over laat, kun je bij de meeste schrijfcoaches nog wel terecht voor een manuscript analyse. Vraag de schrijfcoach van je keuze gewoon naar de mogelijkheden en schroom niet om eerlijk te zijn.
Zorg dat je schrijfcoach past bij jouw schrijfstijl en ook jouw genre beoordeelt
Bij de zoektocht naar een schrijfcoach is het belangrijk om te weten of deze een specifiek genre prefereert. Een goede schrijfcoach heeft altijd een website waarop hij of zij diensten aanbied. Sommige coaches zijn breed-georiënteerd en nemen ook manuscripten aan in genres waar zij zelf niet in schrijven.
Maar over het algemeen loont het om goed rond te kijken en in de gaten te houden waar de sterke en zwakke punten van de coach liggen.
Kijk ook eens bij de verschillende aanbieders van ebooks zoals Bol.com en Amazon. Als de betreffende schrijfcoach zelf boeken heeft geschreven zijn deze vrijwel zeker daar te koop en kun je een (gratis) sample downloaden. Handig om uit te vinden of de schrijfstijl van deze persoon je wel of niet aanspreekt.
Wat meestal géén goed idee is, is in zee gaan met iemand over wie je via-via gehoord hebt, zeker als deze geen duidelijk beeld van zichzelf presenteert in online media. Vanzelfsprekend is niet iedereen met een website automatisch betrouwbaar, maar een transparante marketing is een pre.
Ga ook nooit een contract aan voordat alles duidelijk en goed afgesproken is en betaal zeker niet een groot bedrag vooruit. De meeste schrijfcoaches hanteren een tarief van 10-50% vooruitbetaling, afhankelijk van de overeenkomst en het soort coaching.
Een schrijfcoach geeft opbouwende kritiek, dus voel je niet beledigd. Van fouten kun je leren
Elke schrijfcoach heeft zijn of haar eigen aanpak. Wel geeft een goede schrijfcoach altijd duidelijk aan hoe zij werkt. Duidelijke afspraken maken blijft daarom nog wel belangrijk. Ook wil je niet teleurgesteld worden mocht je veel opbouwende kritiek krijgen.
Een schrijfcoach met verstand van zaken en respect voor de klant zal je nooit ‘voor de leeuwen gooien’. Maar ondanks dat jij degene bent die de portemonnee trekt, moet je ook niet verwachten dat je in de watten gelegd gaat worden. De enige manier om van je fout(en) te leren is jezelf zo objectief mogelijk opstellen.
De schrijfcoach is er niet om je persoonlijk aan te vallen, maar om je te leren hoe je een betere schrijver kunt worden. En de enige manier om dat te doen is zorgen dat jij inzicht krijgt in je eigen schrijfproces. Dat kan soms pijnlijk zijn, maar uiteindelijk leer je er wel van. En daar gaat het tenslotte om.
Ter geruststelling: ook al schrijf je nog niet zo lang maar lijkt alles je nu al naar het hoofd te vliegen (‘Hoe word ik in hemelsnaam OOIT een goede schrijver?!’), er zijn eigenlijk maar een handvol onderwerpen die iedere schrijver in het begin verkeerd doet.
Een goede schrijfcoach zal die problemen bliksemsnel signaleren en je uitleggen hoe je het probleem kunt fixen.
Hoe goed je je eigen tekst ook kent, iedere schrijver heeft redactie nodig van een onafhankelijke buitenstaander. En soms kan het goed zijn al tijdens het schrijven een schrijfcoach te vragen om je een handje te helpen. Dan ben je al snel een heel eind op weg en ver verwijderd van waar je ooit begon!
Verder lezen:
Over Eva Kattz
Eva Kattz schrijft zowel fictie als non-fictieboeken en is een gedreven self-pubber. Zij woont in Noord-Nederland, samen met haar man en drie katten. Eva en Maria schreven samen een boek over het plotten van fictie, Fiction Builder!.
Eva is momenteel bezig met het schrijven van een serie in het fantasy/horror genre. Daarnaast is ze bezig met het opzetten van haar eigen bedrijf als schrijfcoach.
Je kunt haar vinden op gbkattz.com.
Dank je voor dit heldere verhaal over wat een schrijfcoach nu eigenlijk is.
Ik heb wel ervaring met een dergelijk proces, al wisten beide partijen niet dat dat schrijfcoaching heette. 😁
Het was zeker niet ‘prettig’, maar wel opbouwend. Ik heb toen wat veranderingen kunnen aanbrengen in mijn werk en daarna liep het een stuk beter.
Hoi Astrid, fijn dat je deze post nuttig vond! Ook blij om te horen dat je ondanks je minder prettige ervaring met kritiek toch door hebt gezet. Soms moeten we gewoon een dikkere huid ontwikkelen, maar dat is inderdaad niet altijd even makkelijk. Succes met schrijven!