Deze week werd duidelijk dat het verhaal van de verdwijning van Lecturium (voorheen Free Musketeers) nog een staartje krijgt. Niet raar natuurlijk, want nauwelijks meer iets van je laten horen en je auteurs hun royalty’s niet betalen, kan natuurlijk niet helemaal zonder gevolgen blijven. Maar wat kunnen wij als schrijvers leren van dit debacle?
Zaterdag 3 augustus meldde de Telegraaf dat naast vele gedupeerde schrijvers er ook twee drukkerijen zijn waar Lecturium nog € 60.000 aan verschuldigd is. Deze laten het er niet bij zitten en hebben via een gespecialiseerd bedrijf stappen ondernomen hun geld alsnog te krijgen.
Dat er nu actie wordt ondernomen tegen Klaas van Eikern (oprichter en eigenaar van Lecturium / Free Musketeers en van het nog bestaande Schrijvershuis), is een schrale troost voor de schrijvers die geen royalty’s hebben ontvangen en bovendien de bestanden van hun boeken nog niet hebben teruggekregen. Want ondanks dat Van Eikern dat in een email aan de schrijvers heeft beloofd, is dat in lang niet alle gevallen gebeurd.
Uitgeefdienst en geen vanity, maar toch een probleem
Lecturium was een uitgeefdienst. Een uitgeefdienst is een bedrijf die het uitgeven van een boek van de schrijver overneemt en die de schrijver een percentage aan royalty’s betaald over elk verkocht boek.
Dit klinkt wellicht op datgene dat een traditionele uitgever doet, maar er is een verschil.
- Een uitgeefdienst doet veelal geen redactie, tenzij er voor wordt betaald
- Ze doen geen of beperkte opmaak en vormgeving van het binnenwerk, of anders tegen betaling
- Ze leveren misschien een cover voor het boek
- Bovendien doet een uitgeefdienst maar beperkt aan marketing en promotie
Er zijn uitgeefdiensten die zichzelf ‘uitgever’ noemen, maar dit niet zijn in de traditionele zin van het woord. Dit maakt het voor schrijvers moeilijk te weten met wat voor bedrijf ze nu eigenlijk in zee gaan en het is niet raar dat veel schrijvers denken traditioneel uitgegeven te zijn, terwijl ze eigenlijk een vorm van self-publishing aan het doen zijn.
Uitgeefdiensten zijn er in verschillende soorten en maten. Veelal zijn ze betrouwbaar en hebben ze het beste met de schrijver voor. Er zijn echter ook uitgeefdiensten die misschien doen voorkomen dat ze er helemaal op gericht zijn de schrijver van dienst te zijn, maar in werkelijkheid toch eerst aan hun eigen hachje denken. En dat is natuurlijk geen goede manier van samenwerken.
Want dat is wat het zou moeten zijn – een samenwerking. Een schrijver die in zee gaat met een uitgeefdienst zou net zoveel in de melk te brokkelen moeten hebben als de uitgever. Maar dat is helaas lang niet altijd geval.
En dan zijn daar nog de vanity’.
Een vanity is een uitgeefdienst die een buitenproportioneel groot bedrag vraagt van de schrijver voor het uitgeven van een boek en daar maar weinig voor teruggeeft. Bovendien houden ze boven op het bedrag dat de schrijver betaalt, nog een groot deel van de royalty’s van de verkochte boeken in.
Vanity’s zijn ondernemingen waar je als schrijver met een hele grote boog omheen wilt lopen!
Goed lezen van een contract schept veel duidelijkheid
Niet alle uitgeefdiensten zijn vanity’s. Free Musketeers / Lecturium was geen vanity, maar toch ook niet een uitgeefdienst die helemaal het beste voor had met zijn schrijvers. En dit is niet alleen te herleiden uit datgene dat we de afgelopen maanden hebben gezien na de turboliquidatie van het bedrijf. Een kijkje in het contract van Free Musketeers werpt ook een duidelijk licht op de zaak.
Artikel 2 geeft bijvoorbeeld al meteen aan hoe er wordt gewerkt.
“1. Middels ondertekening van deze overeenkomst verleent de auteur gedurende de looptijd van deze overeenkomst aan de uitgever een algeheel en exclusief recht om tot het auteursrecht behorende bevoegdheden met betrekking tot het manuscript uit te oefenen die een commercieel oogmerk hebben.”
Dat betekent dat jij als schrijver al je rechten kwijt bent om de tekst zelf op een andere manier uit te geven, bijvoorbeeld als ebook of audioboek. Nu is dit de standaard bewoording van een modelcontract, maar in de nieuwe uitgeefwereld, zeker bij het in zee gaan met een uitgeefdienst, is het niet slim om als schrijver dit te ondertekenen. Je wilt zelf ook nog rechten houden en niet alles kwijtraken.
Freemusketeers geeft verder het volgende aan in Artikel 4.
“1. De uitgever is bevoegd haar exploitatierechten met betrekking tot het manuscript aan een derde over te dragen, mits deze derde bereid is door de uitgever aangegane verplichtingen jegens de auteur na te komen.
2. Beëindiging van de overeenkomst doet geen afbreuk aan voordien rechtsgeldig door de uitgever aan derden verleende rechten.”
Door het bovenstaande heb je als schrijver geen idee wat er met je manuscript gaat gebeuren. En dat bleek ook wel, want terugkijkend weten we nu dat Free Musketeers de boeken van hun schrijvers exploiteerde naar America Star Books, dat een voorzetting was van Publish America, een beruchte vanity uit de Verenigde Staten.
Amerika Star Books ‘vertaalde’ de Nederlandse teksten naar het Engels (hoogstwaarschijnlijk via een programma als Google Translate) en publiceerde deze op de Engelstalige markt. De schrijvers werden daar terloops van op de hoogte gesteld.
Vervolgens begon America Star Books met een bijna genadeloze spam campagne door de schrijvers te bombarderen met emails over redactie- en marketingpakketten die konden worden aangeschaft.
Zelfs toen Free Muskteers overging in Lecturium, bleef America Star Books de rechten houden voor de verkoop van de Engelse vertalingen en op dit moment worden deze nog steeds te koop aangeboden. De auteursnamen van de Free Musketeer schrijvers staan op deze vertaalde boeken en dat geeft hen een slechte naam. Bovendien is het nog maar de vraag of de schrijvers ooit royalty’s zullen zien van deze boeken.
En wat betreft redactie geeft Artikel 5 meer duidelijkheid.
“1. De auteur is verantwoordelijk voor het aanleveren van een foutloos manuscript, en zal hierbij strikt de instructies van de uitgever volgen.
2. De uitgever biedt de mogelijkheid om het manuscript taaltechnisch te controleren en te verbeteren, waaronder wordt verstaan het aanbrengen van verbeteringen op het gebied van taal- en spelfouten. Voor deze dienst berekent de uitgever € 6,50 exclusief BTW (thans 21%), per 1.000 woorden.
Voor redactionele controle, waaronder wordt verstaan het aanbrengen van verbeteringen op onder andere het gebied van stijl, structuur en toon, berekent de uitgever € 8,50 exclusief BTW (thans 21%), per 1.000 woorden.”
Oke, dus Freemusketeers kijkt het manuscript niet na op fouten en biedt vervolgens aan om redactie tegen betaling voor de schrijver te doen. Een snelle berekening leert trouwens dat genoemde bedragen niet erg hoog zijn. Misschien leuk voor de schrijver, maar krijgt je dan wel waard voor je geld? In Nederland kost redactie over het algemeen meer.
*
Het gaat te ver om hier het hele contract van Free Musketeers door te spitten. Waar je als schrijver heel erg op moet letten vóór ondertekening van een contract is dat je precies weet wat erin staat.
- Pluis het helemaal door en als er onduidelijkheden zijn, vraag om opheldering van de uitgeefdienst
- Willen ze geen opheldering geven, ga dan niet met hen in zee.
- Staan er bovendien in het contract heel veel dingen over rechten die die uitgever heeft en vooral verplichtingen voor de auteur, overweeg dan ook serieus een andere samenwerkingspartner te zoeken.
- Kijk vooral ook naar de duur van het contract. Het contract van Free Musketeers werd bijvoorbeeld telkens stilzwijgend met een jaar verlengt. Geen goede zaak.
Natuurlijk wil je graag dat je boek gepubliceerd wordt en daardoor kan het zijn dat je te snel ergens voor tekent. Enthousiasme is altijd goed, maar zorg wel dat je goed je eigen research doet. Je wilt niet ergens aan vast komen te zitten, waar je later spijt van hebt.
Vraag andere schrijvers na hun ervaringen. Ga bovendien de hele website van de uitgeefdienst bij langs en met een zeer fijn stofkammetje door het contract. Ben je er daarna zeker van dat ze de juiste partner voor jou zijn, dan is het geen probleem om met ze in zee te gaan.
We kunnen veel leren van de situatie die nu is ontstaan rondom het verdwijnen van Lecturium. Veel schrijvers hebben er nu spijt van dat ze ooit een contract bij hen hebben getekend. Gelukkig is het voor ons allemaal een waarschuwing en leert het ons hoe dit soort uitgeefdiensten met hun schrijvers omgaan.
Verder lezen:
- Wanneer is een uitgeefdienst betrouwbaar en wanneer zijn ze een vanity? Veel hangt af van of ze geld vragen voor publicatie. Lees meer in : Moet ik in zee gaan met een uitgeverij die geld vraagt?
Be the first to comment