Kun jij een vanity herkennen?

Je hebt de term vast wel eens voorbij zien komen: vanity. Het is een onderdeel van de uitgeefwereld waar je als schrijver liever niet mee in aanraking wil komen. Maar zou jij een vanity kunnen herkennen als je bijvoorbeeld op hun website terechtkomt?

Maar wat is een vanity eigenlijk? De Alliance of Independent Authors (ALLi) geeft de volgende definitie.

“Een vanity uitgever, ook wel een vanity press genoemd, is een bedrijf dat gebruikmaakt van misleidende of soms zelfs bedrieglijke praktijken. Het doel hiervan is niet om boeken onder de ogen van lezers te krijgen, maar om zo veel mogelijk geld uit de zakken van schrijvers te kloppen.”

Vanity’s:

• vragen veel geld voor hun services. Dit kan oplopen tot meer dan € 10.000.
• vragen de schrijver een exclusieve licentie te ondertekenen, waardoor de schrijver het boek nergens anders mag uitgeven.
• vragen de schrijver een groot aantal exemplaren van hun eigen boek te kopen.
• gedijen door het gebruik van vage taal en misleidende afspraken.

Wat vanity’s doen, is het verkopen van een droom. Dure services worden op een dusdanige manier onder de aandacht van schrijvers gebracht dat deze er al bijna van uitgaan een bestseller op de markt te brengen. Vanity’s overdrijven en maken dingen mooier dan ze zijn, zodat onwetende schrijvers denken dat hun boeken al uitgegeven zijn, terwijl het boek alleen is geprint – tegen een veel hogere prijs dan bij een lokale drukker zou zijn gebeurd.

Vanity’s zijn niet eerlijk naar de schrijvers toe over hun boek en geven niet aan dat het bijvoorbeeld nog inhoudelijke redactie nodig heeft. Ook vertellen ze de schrijver niet dat de distributie- en marketingservices die ze leveren eigenlijk niets om handen hebben.

Het gevolg is dat schrijvers soms met dozen vol boeken blijven zitten, met weinig hoop deze kwijt te raken.

Geld stroomt maar één kant op: naar de schrijver

Een schrijver moet investeren in de creatie van een professioneel product, vooral als je een self-pubber bent. Maar als er veel geld van de schrijver naar de vanity gaat, terwijl daarbovenop ook nog betaald moet worden voor een marketingpakket of redactie én er een groot bedrag wordt ingehouden op je royalty’s, dan is er iets mis. Geld hoort maar één kant op te stromen, namelijk naar de schrijver.

Bovendien blijkt uit de ervaringen van schrijvers op schrijversgroepen van onder andere ALLi, dat een onbetrouwbare uitgeverij nog weinig zin heeft haar best te doen voor jouw publicatie, als ze jouw bijdrage al op de bankrekening heeft staan.

Iedereen is op zoek naar waardering, helemaal als je ergens wat onzeker over bent. In het geval van schrijvers kan dit leiden tot het verblind raken voor overduidelijke signalen dat er iets mis is.

We willen gelezen worden en krijgen graag waardering voor onze schrijfsels. En dan is daar opeens iemand die ons die waardering geeft en daarbovenop nog aanbiedt veel uit onze (onervaren) handen te nemen. Tegen een betaling van € 3.000, dat dan weer wel.

Maar hoe herken je een vanity?

Een vanity doet zich vaak voor als een traditionele uitgeverij. Dit is wat schrijvers in verwarring brengt. Ze zijn op zoek naar een uitgeverij, maar beseffen niet dat ze met een vanity in zee gaan.

Een goede manier om een vanity te onderscheiden van een uitgeverij is om met een fijn stofkammetje door de website van de vanity heen te gaan. Vaak zijn er daar aanwijzingen genoeg die alarmbellen zouden moeten laten afgaan.

Kijk eens naar de onderstaande screencaps van deze Engelstalige vanity.

De verschillende uitgeefpakketten van deze vanity lopen snel op in prijs. Maar is dat het wel waard?
Het goedkoopste pakket heeft geen extra’s. Voor het tweede pakket betaal je $700 meer, terwijl het enige is wat je extra krijgt een persbericht is. Dit is dan wel de ‘essential edition’.

Zo’n term als ‘essential edition’ is een manier van een vanity om waarde te geven aan iets dat eigenlijk weinig waarde heeft, zoals in dit geval een algemeen persbericht.

Vanaf het derde pakket (‘slechts’ $3499) zit er een ‘editorial assessment’ in het pakket. Dit klinkt leuk, maar hier blijkt het bij nader inzien te gaan om het doorlezen van het manuscript voor het geven van wat algemene opmerkingen. Niet voor inhoudelijke of eindredactie (zie afbeelding hieronder). Daarvoor moet je apart betalen.

Ook vanaf het derde pakket krijg je ‘promotional materials’. Hier blijkt het te gaan over visitekaartjes, ansichtkaarten en boekenleggers (zie ook afbeelding hieronder). Leuk, natuurlijk, maar je kunt dit veel goedkoper zelf aanschaffen.

Net als met de term ‘essential edition’ zie je hierboven een ander voorbeeld van misleiding door het gebruik van termen die eigenlijk geen waarde hebben.

Hier gaat het om de termen ‘worldwide distribution’ en ‘Look inside / Read Instantly en Google Preview services’. De term ‘worldwide distribution’ doet voorkomen alsof de vanity veel werk moet doen om je ebook wereldwijd te verkopen. Maar via Kindle Direct Publsihing (KDP) – waar je als schrijver makkelijk zelf je ebooks en paperbacks kunt uitbrengen – gaat die wereldwijde distributie eigenlijk vanzelf. Ook de ‘Look Inside’ termen doen voorkomen of de vanity hier werk voor moet verrichten. Echter de Look Inside op Amazon en Read Instantly op Barnes & Noble worden automatisch gegenereerd.

Dit geldt ook voor deze laatste screencap. De vanity geeft hier trots aan een partnership te hebben met Amazon. Maar zoals al aangegeven kun je als schrijver heel makkelijk zelf je eigen boeken uitgeven via Amazon. Dit partnership is dus niet zo bijzonder als het klinkt!

Leer zelf hoe het moet, zelfs als je een traditionele uitgever wilt!

Het bovenstaande mogen pietluttige dingen lijken, maar als je als schrijver niet goed weet hoe het uitgeefproces werkt, dan kun je makkelijk in verwarring raken en denken dat je meer waarde voor je geld krijgt dan in werkelijkheid het geval.

Doe je huiswerk!

• Pluis de website van de uitgever na en vraag desnoods om opheldering.
• Gebruiken ze termen die meer klinken dan ze zijn?
• Wat zijn hun voorwaarden?
• Hebben ze een contract? Zo ja, wat is de duur van het contract?
• Doen ze ook aan redactie voor je? Zo ja, is dit dan inhoudelijke redactie of alleen de eindredactie?
• Wat moet je zelf nog betalen?
• Hebben ze dure uitgeef- en/of marketingpakketten?
• Wat zijn je royalty’s?
• Wat is hun distributiebereik?
• Doen ze ook ebooks?

Deze en nog veel meer vragen wil je eerst beantwoord hebben, voor je met ze in zee gaat!

Leer zelf hoe het uitgeefproces in elkaar zit. Zorg dat je weet waar je op moet letten als je een website van een uitgever bekijkt. Besef ook dat als iets niet goed voelt, dat meestal wel klopt. Ga dan nog eens beter kijken en vraag eventueel een tweede paar ogen van andere schrijvers via Facebook groepen of forums. Leer vanity’s herkennen in plaats van door hen in de val te worden gelokt!

Over het zeer belangrijke onderwerp van vanity’s en andere onbetrouwbare uitgeverijen heb ik een boek geschreven. In Pas op! Uitgevers! vindt je nog veel meer tips over hoe je jezelf tegen vanity’s kunt wapenen. Het is te koop via Bol.com en de boekhandels.

Verder lezen:

• Schrijvers vinden het soms lastig om onderscheid te maken tussen betrouwbare en onbetrouwbare uitgeverijen. In deze blogpost zet ik alles op een rijtje! Moet ik met een uitgeverij in zee gaan die geld vraagt?
• Helaas worden er op het internet heel veel verschillende termen gebruikt voor het woord uitgever. Daardoor loop je als schrijver grote kans in de war te raken. Lees meer via: Heb ik nu een echte uitgever of niet? Ik snap het niet meer!