Gaat corona de Nederlandstalige uitgeefwereld veranderen?

Iedereen weet dat 2020 geen normaal jaar is geweest. We zitten nog steeds in een mondiale pandemie met grote gevolgen voor de gezondheid en economie. Ondanks het vooruitzicht op vaccins, zal het nog wel even duren voordat alles weer normaal is. Maar zal alles wel weer teruggaan naar zoals het was, of zijn er dingen die blijvend gaan veranderen? Wat gaat er veranderen voor het van lezen en uitgeven van boeken?

Ik hou van verandering. Zonder verandering komen we niet vooruit. En ondanks alle ellende van het afgelopen jaar, de schade aan de economie, de zieke en overleden mensen, denk ik dat er zeker positieve dingen uit de corona pandemie zullen voortkomen. Positieve dingen waar we als schrijvers en selfpubbers in de toekomst verder op kunnen bouwen.

Is de Nederlandstalige uitgeefwereld al veranderd?

De vraag of de pandemie de situatie in de Nederlandstalige uitgeefwereld al heeft veranderd is nog niet zo gemakkelijk te beantwoorden. Dat komt met name omdat dingen nog aan het veranderen zijn en nog niet bekent is hoe het allemaal gaat uitpakken.
Ook zijn veel van de meetbare cijfers – zoals verkoopaantallen – nog niet bekent. Dat wil zeggen, niet over het hele jaar 2020. Wel hebben verscheidene bedrijven en instanties al cijfers naar buiten gebracht over de eerste zes maanden van dit jaar.

Ik heb lang gedubd of ik van deze blogpost een lange rij met cijfers zou maken, maar dat ga ik niet doen. De ontwikkelingen na aanleiding van de pandemie gaan de komende jaren nog door en het is nog niet goed mogelijk om nu al duidelijk aan te geven wat er blijvend gaat veranderen.
Door echter de cijfers van het eerste half jaar te combineren met de anekdotische informatie die vanuit allerlei hoeken naar buiten komt, is het mogelijk al wel een beeld te krijgen van hoe de toekomst er wat betreft het lezen en uitgeven van boeken uit gaat zien.

Meer mensen zijn digitaal gaan lezen

Sinds het voorjaar van 2020 is de verkoop van ebooks sterk gestegen. Via verschillende (internationale) Facebook groepen hebt ik berichten gezien van schrijvers die aangeven dat ze dit jaar veel meer ebooks hebben verkocht daar daarvoor.

Verkoopcijfers die dit aangeven zijn lastig te vergaren, omdat veel selfpubbers hun ebooks publiceren zonder ISBN. Dit met het gevolg dat deze niet worden meegeteld in officiële verkoopcijfers. In de Lage Landen is het bovendien zo dat alleen ebooks die zijn uitgegeven via het CB worden meegeteld in hun cijfers.
Toch hieronder even een paar resultaten.

Het CB gaf in de zomer aan dat de verkoop van ebooks de laatste 12 maanden met 10,2% steeg vergeleken met de 12 maanden ervoor. Het aandeel ebookverkopen is nu 8,3% op de totale afzet van boekverkopen. (En dat is dus de totale afzet van ebookverkopen via het CB…)

Ook wereldwijd zijn er signalen dat er steeds meer ebooks worden verkocht. Zo geven Amerikaanse uitgeeforganisaties regelmatig aan dat de ebookverkoopcijfers 25-40% hoger liggen in een bepaalde maand in vergelijking met diezelfde maand in 2019.

Naast verkoop worden ebooks ook veel uitgeleend via de bibliotheken. Overdrive, die de distributie van ebooks naar Amerikaanse bibliotheken doet, gaf in november aan dat er al 366 miljoen ebooks waren uitgeleend dit jaar. Dat is een evenaring van het aantal uitleningen voor het hele jaar 2019.
Ook het CB geeft in hun cijfers van juli aan dat ebookuitleningen via de online bieb de afgelopen 12 maanden is gegroeid met 30,0% in vergelijking met de 12 maanden ervoor.

Hebben lezers dus permanent het digitale lezen ontdekt? Geen idee, maar de kans is wel groot dat lezers die in eerste instantie argwanend tegenover ebooks stonden, nu noodgedwongen hebben ontdekt dat het lezen van een ebook nog zo slecht niet is. Er zullen zeker een groot aantal zijn die het lezen van ebooks zullen blijven doen. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat ze geen papieren boeken meer lezen, maar het gemak van ebooks is nu duidelijk geworden.

De uitgeefwereld in de Lage Landen is nog veelal gefocust op het papieren boek. Dat geldt voor de traditionele uitgevers alsook voor de selfpubbers. Uitgevers prijzen hun ebooks vaak erg hoog, vooral om hun papieren verkopen te beschermen. Selfpubbers lopen vaak nog rond met het romatische idee dat ze hun boek ‘in de boekhandel’ willen zien liggen.
Als lezers echter gaan overstappen op ebooks, dan moeten uitgevers en selfpubbers zorgen dat hun boeken ook als ebooks te verkrijgen zijn. Ze laten inkomsten liggen als ze dat niet doen.

Gelukkig lijkt het erop dat selfpubbers steeds meer interesse krijgen om hun verhalen ook als ebook uit te geven. Ikzelf krijg steeds meer vragen van selfpubbers over hoe het uitgeven van een ebook werkt. Ook zijn mijn blogposts over ebooks dit jaar de meeste bezochte blogposts van alle posts die ik over het zelf uitgeven van boeken heb geschreven.

Lezers hebben streaming en abonnementslezen ontdekt

We kunnen er niet meer omheen. Streaming en abonnementslezen is populair. In de muziekwereld (Spotify) en de TV-wereld (Netflix) is het abonnement niet meer weg te denken. En de afgelopen week heeft zelf de filmwereld de stap naar streaming gezet. De nieuwe blockbuster film Wonder Woman 1984 kwam uit in de bioscopen, maar werd tegelijkertijd ook gestreamd via Warner Brothers.

In Nederland en België is het abonnementslezen al enkele jaren mogelijk. Kobo Plus, Storytel en Bookchoice zijn daar voorbeelden van.
Ook internationaal is het abonnementslezen niet weg te denken. Amazon heeft Kindle Unlimited en Scribd heeft wereldwijd ebooks, kranten en magazine in hun abonnement.

Het abonnementslezen groeit in Nederland en België al jaren. Kobo Plus is populair, vooral in bepaalde genres, zoals Romance en Feelgood. In een zeer interessante live Q&A sessie van het Kobo Writing Life Europa team, gaf de Nederlandse Ruth aan dat lezers via Kobo Plus ebooks verslinden en altijd op zoek zijn naar nieuwe content.

En dit vind ook z’n weerslag in de cijfers. De juli cijfers van het CB geven aan dat in het voorjaar van 2020 de abonnementen een groei van 50,8% hebben doorgemaakt in vergelijking met de 12 maanden daarvoor.
Ook in Duitsland is abonnementslezen gestegen dit voorjaar. Volgens het Covid-10 Special Edition verslag van Rüdiger Wischenbart van juli 2020 is in maart tot en met mei het aantal nieuwe abonnementen met 75% gestegen.

Wat zijn hiervan de gevolgen voor ons?
Steeds meer lezers geven aan dat het daadwerkelijk bezitten van een boek minder belangrijk voor hen wordt. Als boeken maar gelezen kunnen worden, dan leent men ze net zo lief als ebook van de online bieb, of een abonnementsdienst als Kobo Plus.
Het uitlenen van een boek via een abonnementsdienst levert de schrijver minder op aan inkomsten dat een rechtstreekse verkoop. Veel selfpubbers wereldwijd klagen al jaren dat hun inkomsten achteruit zijn gegaan sinds abonnementsdiensten als Kindle Unlimited het licht zagen.

Maar de abonnementsdiensten zullen niet meer weggaan. Lezers (en kijkers en luisteraars) zijn gewend geraakt aan het feit dat ze zoveel ebooks, muziek of tv-series kunnen kijken als ze willen voor een bepaald bedrag per maand.
Met de verminderde inkomsten zit er voor selfpubbers niks anders op dan outside de box te gaan denken en te gaan kijken hoe ze hun intellectuele eigendom (boeken dus) op zoveel mogelijk manieren kunnen inzetten. Denk daarbij aan deelname aan abonnementsdiensten, op zoveel mogelijk plaatsen te koop zijn en uitgeven in zoveel mogelijk verschillende formaten (paperback, ebook, audioboek, hardcover en dergelijke). Veel kleine beetjes royalty worden vanzelf samen een grotere bult royalty’s.

Traditionele uitgevers gaan papieren boeken uitgeven als Print on Demand

Traditionele uitgevers zitten in een lastig pakket, want zoals gezegd zijn ze veelal gefocust op het uitgeven en de verkoop van papieren boeken. Dit doen ze door boeken te drukken in grote oplagen.

Dit jaar komen er echter steeds meer traditionele uitgevers bij die voor sommige titels de overstap maken naar Print on Demand. Hiermee doen zij wat selfpubbers al jaren doen, papieren boeken verkopen die vervolgens per stuk worden geprint en verstuurt. Hierdoor hoeft er geen oplage worden gedrukt – met de kans dat de boeken niet verkopen – en hoeft er ook niet een grote som geld van te voren te worden neergeteld.

Het nadeel van POD is wel dat de productiekosten per boek nogal wat hoger liggen dat die van een oplage. Dit heeft zijn weerslag in de verkoopprijs. Papieren POD boeken van selfpubbers zijn altijd al aan de prijzige kant en nu zie je ook dat traditioneel uitgegeven papieren boeken duurder worden door deze manier van produceren.

Het gebruik van Print on Demand voor de productie heeft nog een ander gevolg. Daar waar eerder schrijvers na een aantal jaren de rechten over hun eerder uitgegeven boeken terugkregen, zie je nu dat traditionele uitgevers zijn begonnen met het heruitgeven van de backlist van hun schrijvers via Print on Demand.

Eerder waren het de schrijvers die besloten met de door hen teruggekregen rechten boeken zelf te heruitgeven, veelal met succes. Daarmee werden ze hybride schrijvers, die zowel traditioneel als zelf uitgegeven zijn. Een goede ontwikkeling.
Als de traditionele uitgevers nu backlists opnieuw gaan uitgeven via POD, dan is dit een gemis voor die schrijvers.

Ik weet niet of traditionele uitgevers in de Lage Landen ook bezig zijn backlists van hun schrijvers te heruitgeven. Wat ik wel zie is dat ook hier in webwinkels steeds meer via POD uitgegeven boeken van traditionele uitgevers terug te vinden zijn.

De les die hieruit te leren valt is dat schrijvers die traditioneel uitgegeven willen worden er goed aan doen alleen contracten te tekenen voor de uitgave van een bepaald formaat boek, een bepaald gebied en voor een bepaalde tijd. Ons intellectuele eigendom is van ons, de schrijvers. Dat betekent dat wij mogen beslissen wat ermee gaat gebeuren, nu en in de toekomst.

Dit geldt trouwens niet alleen voor schrijvers die traditioneel uitgegeven (willen) worden, maar ook voor selfpubbers. Er zijn uitgeefdiensten die minder goede en soms domweg slechte voorwaarden hebben in hun contracten. Het is echt oppassen niet in de mooie praatjes van deze bedrijven te trappen en je intellectuele eigendom voorgoed kwijt te raken.

Reguliere uitgevers gaan door selfpubbers gebruikte marketingtechnieken toepassen

Selfpubbers in de internationale zelfuitgeefwereld passen al jaren marketingtechnieken toe waar de traditionele uitgevers niets van wilden weten. Bijvoorbeeld het eerste boek in een serie goedkoper of gratis maken om lezers te trekken, papieren boeken en ebooks tegelijkertijd uitgeven en ook boeken wereldwijd in een keer uitgeven en niet per gebied.
Nu zijn er ook traditionele uitgevers die deze technieken aan het toepassen zijn.

Dit betekent dat lezers niet gemakkelijk meer kunnen zien dat of een boek zelf uitgegeven is of traditioneel. Op zich niet zo’n probleem, natuurlijk, want lezers zijn veelal niet geïnteresseerd in wie een boek heeft uitgegeven.

Wat het echter wel doet is meer concurrentie kweken voor de selfpubbers. Daarom wordt het steeds belangrijker om te zorgen dat onze boeken er superprofessioneel uitzien. Want ze mogen niet te onderscheiden zijn van die van traditionele uitgevers, zeker als wij ons voordeel van bepaalde marketingtechnieken kwijtraken.

Het schrijven en zelf uitgeven van boeken wordt dus steeds professioneler. En daarbij maakt het niet uit of je fulltime schrijver wilt worden, wat bij wilt verdienen naast een betaalde baan, of alleen maar wilt dat je boeken worden gelezen.
We moeten doorgaan met het schrijven, produceren en uitgeven van supergoede producten. Onze boeken moeten er perfect uitzien, zowel aan de binnenkant als buitenkant. Een onprofessioneel zelf uitgegeven boek geeft alle zelf uitgegeven boeken een slechte naam.

Dit betekent dat schrijvers al in een vroeg stadium moeten gaan sparen voor noodzakelijke uitgaven die ze moeten gaan doen tijdens het gehele schrijf- en uitgeefproces. Denk hierbij aan het inhuren van een redacteur voor de tekst en een vormgever voor de cover en het maken van het binnenwerk.

Dus, gaat corona de Nederlandstalige uitgeefwereld veranderen?

Natuurlijk gaat corona de Nederlandstalige uitgeefwereld veranderen. Niet alleen de uitgeefwereld, maar onze hele wereld zal na zoiets ingrijpends nooit weer hetzelfde zijn. Soms gebeuren er dingen die de loop van de geschiedenis veranderen. Corona zal dit ook doen. Het zal echter nog wel enige jaren duren voordat we kunnen zien hoe dingen daadwerkelijk veranderd zijn.

Veranderingen zijn eng. Iedereen wil graag terug naar hoe het was. Het is dan ook helemaal niet erg om enige aversie te voelen tegen geluiden dat we niet weer terug kunnen naar ons normaal. Persoonlijk ga ik 2021 gebruiken om te zien hoe dingen zich ontwikkelen en hoe ik daar zelf in mee kan bewegen om mijn leven en mijn schrijfbedrijf weer normaal te laten zijn. Een veranderd normaal, maar uiteindelijk vanzelf ook weer een oud en vertrouwd normaal.

Verder lezen:

• Wil je meer weten over wat professionaliteit precies is en of het ook belangrijk is voor jou, dan kun je hierover meer info over vinden in mijn voorspellingenblogpost van januari 2020: Wat gaat er veranderen voor selfpubbers in 2020 en daarna?
• Steeds meer lezers worden lid van abonnementsdiensten als Kobo Plus en Storytel. Hoog tijd eens te kijken hoe selfpubbers daar hun voordeel mee kunnen doen. Leer meer via: Abonnementslezen is niet meer weg te denken!
• In de snelveranderende utigeefwereld is digitaal denken van groot belang. Maar wat is dat precies? Digitaal denken. Wat moet ik daarmee?

***